Các bước thiết kế phác đồ điều trị nám chân sâu hiệu quả nhất (Phần 2)

Chào mừng bạn quay lại với nội dung về Các bước thiết kế phác đồ điều trị nám chân sâu hiệu quả nhất. Tiếp theo phần 1 của bài viết, chúng ta hãy đến với các phương pháp điều trị chuyên sâu nhé !

Xem Phần 1 tại đây

Điều trị với laser

Nguyên tắc lựa chọn laser trong điều trị nám chân sâu

Có thể hiểu đơn giản, nám chân sâu nằm ở bì, vị trí rất sâu dưới da mà các liệu pháp bôi thoa khó có thể tiếp cận và tác động nhanh chóng được. Hơn nữa, việc điều trị chọn lọc vùng da sắc tố là rất khó, nên liệu pháp Laser thường được lựa chọn đầu tiên. Laser tiến từ bên ngoài da vào lớp biểu bì và bì, vì vậy trước tiên nên loại bỏ các tổn thương biểu bì sau đó thực hiện từng bước một để điều trị các tổn thương ở lớp bì.

Trong thực hành lâm sàng, loại laser nhắm vào melanin được sử dụng nhiều nhất để điều trị nám chân sâu là Q-switched Nd-YAG ở chế độ toning. Kỹ thuật Q-switching sử dụng bước sóng 1064nm, được hấp thu tốt bởi melanin tốt hơn so với các cấu trúc da khác, tác động sâu nhất đến các cấu trúc mạch máu bất thường và thúc đẩy sự hình thành collagen ở quanh vùng trung bì.

• Mô cạnh tranh của nám biểu bì là mô biểu bì bình thường. Laser gần 800 nm hiệu quả và an toàn. Loại laser thường được chọn lựa là laser Q-switch Nd: YAG 1064-nm bước sóng gần 800 nm để làm laser toning hoặc laser alexandrite xung dài 755 nm (được sử dụng vì hiệu ứng quang nhiệt an toàn hơn hiệu ứng quang cơ khi xem xét thời gian xung).
• Mô cạnh tranh của mô bì là mô biểu bì bình thường. Nên sử dụng laser có bước sóng 800nm trở lên để có hiệu ứng bỏ qua biểu bì. Để nhắm các tế bào mục tiêu, cần sử dụng laser Q-switched Nd: YAG 1064-nm, tuy nhiên, năng lượng nên được tăng lên vì phải phá vỡ melanocyte ở lớp bì.

Hiệu quả của Laser và các vấn đề sắc tố hậu Laser

Tác dụng làm sáng da của laser là do: ức chế tổng hợp melanin và ngăn chặn sự lan truyền của melanosome. Có thể nói, laser gây ra sự bất hoạt melanocyte và khiến các melanosome trong tế bào hắc tố biến mất, thể tích tế bào hắc tố trở nên nhỏ hơn và quá trình phân hạch hạt nhân giảm đi.

Các hạt hắc tố bị phá vỡ bởi laser không biến mất khỏi tế bào mà chỉ bị phá vỡ bên trong tế bào sừng hoặc tế bào hắc tố. Khi này, chúng vẫn di chuyển lên bề mặt, đây là lý do tại sao laser không cải thiện nám chân sâu ngay lập tức mà sau một thời gian sau quá trình tái tạo thượng bì.

Tuy nhiên, khi thực hiện nhiều lần, năng lượng cao có thể tích tụ ở một số khu vực nhất định, gây ra các tác dụng phụ, như giảm sắc tố dạng đốm. Giảm sắc tố dạng đốm là hiện tượng cho thấy nhiều mảng giảm sắc tố hình tròn nhỏ đến hình bầu dục có ranh giới rõ ràng.

Trường hợp tác dụng phụ thứ hai thường gặp đó là ban đỏ và viêm gây tăng sắc tố ngược sau nám. Những trạng này do nguyên nhân: nhiệt dư laser hoặc viêm sau laser.

• Đầu tiên, trong trường hợp laser xung dài mili giây, nhiệt dư vẫn còn và xuất hiện ban đỏ để bù đắp cho điều này. Trong trường hợp laser Q-switched nano giây, có thể hạn chế ban đỏ hơn do phần lớn năng lượng được sử dụng cho hiệu ứng quang cơ.
• Khi năng lượng của laser Q-switched cao và thành tế bào bị phá vỡ do hiệu ứng quang cơ, axit arachidonic được tiết ra và bị oxy hóa, đồng thời tiết ra các cytokine- gây ra ban đỏ và viêm thông qua sự giãn nở của mao mạch và tăng tính thấm thành mạch.

Viêm rất dễ dẫn đến PIH (tăng sắc tố sau viêm), thay vì kết thúc bằng ban đỏ và làm trầm trọng thêm tình trạng nám da. Kinh nghiệm cho thấy PIH ít xảy ra hơn nếu ban đỏ không nặng sau khi điều trị bằng laser.
Wattanakrai và cộng sự thu nhận 22 bệnh nhân bị nám và thực hiện laser toning và HQ 2% cho một bên mặt và chỉ HQ 2% cho bên còn lại [10]. Kết quả cho thấy vùng mặt được điều trị bằng laser toning kết hợp với HQ có sự cải thiện cao hơn (p <0,001), nhưng 3 người có giảm sắc tố dạng đốm phát triển và 4 người bị tăng sắc tố ngược. Sau 12 tuần, tất cả 22 bệnh nhân đều tái phát nám.

Điều trị tấn công bằng bôi thoa và Mesotherapy

Sau laser, sắc tố trên da đã bắt đầu được phân giải, tiếp theo cần kết hợp Mesotherapy và bôi thoa các hoạt chất ức chế sắc tố để tác động cục bộ vùng tăng sắc tố, giảm viêm, ngăn hình thành sắc tố mới và ngăn ngừa tăng sắc tố dội ngược sau laser.

Mesotherapy phục hồi và ức chế sắc tố

Sau bước laser cần tác động cục bộ bằng mesotherapy với các hoạt chất ức chế sắc tố và các hoạt chất phục hồi song hành. Để phục hồi, giảm viêm và ngừa tăng sắc tố dội ngược, lựa chọn Mesotherapy các hoạt chất điển hình như Hyaluronic Acid hoặc các yếu tố tăng trưởng giúp tăng tốc độ tái tạo da.

Quan trọng nhất, là Mesotherapy các hoạt chất ức chế sắc tố, điển hình và thường gặp nhất là Tranexamic Acid. Thường một số sản phẩm Mesotherapy sẽ kết hợp Tranexamic Acid cùng một số hoạt chất ức chế sắc tố khác như Glutathione, Niacinamide, Arbutin,…để nâng cao hiệu quả điều trị.

Tranexamic Acid là chất được nghiên cứu nhiều nhất trong liệu pháp điều trị nám chân sâu trong da. Trong các thử nghiệm lâm sàng với liệu pháp Mesotherapy với Tranexamic Acid, MASI giảm dao động trong khoảng từ 33,3% đến 81,2% trong khoảng 3–12 buổi được thực hiện và khoảng thời gian giữa các buổi là 1– 6 tuần [11].

Đặc biệt Mesotherapy bằng Tranexamic Acid có thể kháng viêm bằng cách ngăn chặn sự hình thành plasmin, liên kết các chất trung gian gây viêm, tranexamic acid ngăn chặn sự phát triển của quá trình viêm và ngăn ngừa các hạt sắc tố hình thành. Từ đó quá trình viêm bị ức chế, melanocytes sẽ dịu lại và ngừng sản xuất melanin không cần thiết, da sáng lên và cải thiện tổng thể tốt hơn.

Bôi thoa Cysteamine

Khi đã phá hủy được melanin bằng Laser kết hợp Mesotherapy cục bộ, cần kết hợp các hoạt chất bôi thoa để ức chế sắc tố, ngừa tăng sắc tố tái phát.

Cysteamine là một dẫn xuất, sản phẩm chuyển hóa của axit amin L-cysteine. Đây là hợp chất gốc aminothiol nội sinh trong cơ thể động vật với đặc tính chống oxy hóa và điều trị sắc tố. Theo các cập nhật mới nhất hiện nay, Cysteamine được ứng dụng để điều trị nám cả giai đoạn tấn công và duy trì. Đặc biệt trong phác đồ điều trị nám chân sâu, Cysteamine có thể thay thế cho Hydroquinone và công thức Kligman bởi hiệu quả mạnh mẽ mà vẫn bảo đảm an toàn, có thể sử dụng lâu dài.

Cysteamine là một chất chống oxy hóa tự nhiên được tìm thấy trên các tế bào cơ thể người, làm giảm sản xuất melanin một cách rõ rệt nhưng vẫn đảm bảo sự an toàn gần như tuyệt đối vì không tẩy trắng mà chỉ loại bỏ lượng melanin dư thừa gây tăng sắc tố.

Ngoài ra, một số hoạt chất làm trắng có khả năng ngăn chặn sản xuất melanin khác như: Tranexamic acid, ascorbic acid (vitamin C), glabridin và niacinamide tiết kiệm mà không có
tác dụng phụ.

Điều trị cải tạo lớp thượng bì bằng lột da (Peel Chemical) và duy trì bôi thoa Cysteamine

Peel da bằng hóa chất không phải là liệu pháp đầu tay, nhưng là một biện pháp bổ trợ. Khi này, lượng melanin dư thừa đã di chuyển lên lớp trên cùng bề mặt da, cần thực hiện những đợt peel da liên tiếp để loại bỏ hoàn toàn. Các tác động có thể bao gồm: tái tạo biểu bì, tế bào sừng từ lớp sừng hoá, loại bỏ melanin và tái tổ chức lớp bì do quá trình viêm và sản xuất các cytokine, kích thích nguyên bào sợi và tăng tổng hợp collagen và elastin [12]

Lúc này vẫn duy trì bôi thoa Cysteamine, việc sử dụng Cysteamine đơn lẻ là một phương pháp hiệu quả và an toàn với các trường hợp tăng sắc tố, nám mức độ trung bình và duy trì hiệu quả sau quá trình điều trị vấn đề sắc tố, đồng thời cũng dự phòng tái phát sau điều trị nám chân sâu.

Duy trì với Cysteamine và phục hồi

Cysteamine là một hoạt chất điều trị nám an toàn và không làm tổn thương lớp tế bào biểu bì hay gây những phản ứng có hại trên da như Hydroquinone và Tretinoin, nên việc sử dụng Cysteamine đơn lẻ là một phương pháp hiệu quả và an toàn cho những làn da:

• Tăng sắc tố sau viêm và các tình trạng tăng sắc tố khác.
• Thâm sau mụn.
• Da cần duy trì hiệu quả sau phác đồ điều trị từ công nghệ cao cho các bệnh rối loạn sắc tố.
• Kết hợp cùng những liệu pháp xâm lấn khi điều trị nám chân sâu giúp hạn chế gây viêm tăng sắc tố như những hoạt chất khác.

Đồng thời kết hợp những hoạt chất phục hồi mạnh mẽ khác. Vì nền da cần trải qua Laser, Mesotherapy và Peel là những liệu pháp xâm lấn mạnh, nên cần chọn lựa những hoạt chất phục hồi đảm bảo nhiều yếu tố: dung nạp cao, thẩm thấu tốt, tăng sinh tế bào mới, chữa lành vết thương nhanh chóng và củng cố hàng rào bảo vệ da tự nhiên.

• Yếu tố tăng trưởng (EGF, FGF, VEGF, IGF1): là một trong những loại Peptide chịu trách nhiệm duy trì và bảo vệ biểu mô, bằng cách thúc đẩy sự tổng hợp Collagen và Elastin, rất hay gặp khi điều trị sẹo rỗ.
• Ceramide/ Peptide: hỗ trợ sản xuất Collagen và Elastin, củng cố hàng rào bảo vệ da nhanh chóng mà không gây bong tróc so với nhóm hoạt chất của Retinoid.
• Vitamin (E, C): giúp chống oxy hóa mạnh mẽ, trung hòa gốc tự do, bảo vệ da khỏi các tác nhân gây hại từ môi trường, từ đó củng cố hàng rào ẩm và sức khỏe làn da.

Kết hợp các hoạt chất giúp tăng tốc độ thay đổi tế bào và tăng sinh tế bào mới là một sự kết hợp hoàn hảo trong phác đồ điều trị nám chân sâu. Không chỉ giúp nhanh chóng loại bỏ các mảng sắc tố trên bề mặt từ đó tái tạo bề mặt da, mà còn cho thấy hiệu quả trong việc cải thiện các dấu hiệu lão hóa (cả nội, ngoại sinh), bao gồm các nếp nhăn mảnh, tăng sắc tố và rãnh nhăn.

Cuối cùng nhưng là lưu ý quan trọng nhất, bảo vệ da khỏi tiếp xúc với UV và các tia khả kiến khác có vai trò trung tâm trong phác đồ điều trị bệnh, đặc biệt trong việc bùng phát các vết rám mới và làm tệ thêm tình trạng da sẵn có.

GỢI Ý SẢN PHẨM

Kem hiệu chỉnh sắc tố NanoMD CYNTRA

NanoMD® CYNTRA ™ có xuất xứ từ tập đoàn Y khoa hàng đầu toàn cầu Boston Sante, Hoa Kỳ, là sản phẩm có tác dụng đẩy lùi tận gốc các vết nám, trả lại làn da trắng sáng và đều màu hơn nhưng vẫn đảm bảo an toàn nếu sử dụng lâu dài.

Kem trị nám NanoMD® CYNTRA là sự kết hợp hoàn hảo giữa bộ đôi hoạt chất 7.5% Cysteamine & 3% Tranexamic Acid. Ứng dụng công nghệ bọc Nano độc quyền giúp nâng cao dược động học của Cysteamine & Tranexamic Acid, hạn chế kích ứng và gia tăng mức độ thẩm thấu của hoạt chất qua da

Trong khi Cysteamine tác động trực tiếp vào nám bằng cách ức chế enzyme Tyrosinase và Peroxydase, Tăng Glutathione nội bào,… thì Tranexamic Acid giúp cải thiện nám và giãn mạch, đỏ da, viêm da một cách song song. Đặc biệt, bộ đôi hoạt chất này có thể ứng dụng trong quá trình điều trị tấn công nám và cả ức chế sắc tố mới sản sinh giúp duy trì kết quả điều trị nám lâu dài và an toàn.

NanoMD CYNTRA là kem điều trị nám bổ trợ cho mọi giai đoạn điều trị và duy trì kết quả điều trị nhờ khả năng tác động vào đa cơ chế hình thành sắc tố, trị nám và giãn mạch song song, giải quyết hiệu quả mọi vấn đề tăng sắc tố trên da.

Kem dưỡng làm dịu và phục hồi da Ekseption Ice Cream Repair

Kem dưỡng làm dịu và phục hồi da Ice Cream Repair đến từ thương hiệu Ekseption chứa một tổ hợp công thức hoàn hảo giữa 5% Bio-placenta (5 Yếu tố tăng trưởng + Folic acid + Acetyl Glutamine), 5% Phức hợp sửa chữa với ATP và acid amin cùng vitamin E. Đem lại khả năng làm dịu giảm đỏ cho da sau điều trị xâm lấn, đẩy nhanh quá trình lành thương, phục hồi da hiệu quả, đồng thời còn giúp tái tạo bề mặt da, cải thiện độ đàn hồi, hỗ trợ tăng sinh collagen và làm chậm quá trình lão hóa.

Với kết cấu mỏng nhẹ, thẩm thấu nhanh và ráo mịn trên da nên Ice Cream Repair phù hợp với mọi nền da treatment, da sau các liệu trình xâm lấn như peel, laser, mesotherapy,…

Kem Chống Nắng Căng Bóng & Trẻ Hóa Ekseption All Day Shield

Trong bất kỳ phác đồ điều trị nám nào, chống nắng cho da và bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV luôn là yếu tố bắt buộc và cần thiết. Lựa chọn kem chống nắng phù hợp sẽ góp phần gia tăng hiệu quả điều trị.

Kem chống nắng All Day Shield là kem chống nắng phổ rộng có khả năng đáp ứng toàn bộ tiêu chí trên nhờ những lý do sau:

• Màng lọc toàn diện và hoạt chất phục hồi tối ưu: Phổ chống nắng tiên tiến với màng lọc chống nắng và bổ trợ 18% gồm Octinoxate, Tinosorb S, Tinosorb M, Uvinul T150,… Đây đều là những thành phần chống nắng đặc biệt ổn định, có khả năng hấp thụ cả UVA và UVB bước sóng dài, bảo vệ da toàn diện.
• Đặc biệt, Ekseption All Day Shield còn chứa những hoạt chất phục hồi tối ưu, tăng sức đề kháng cho tế bào da hiệu quả như Ferulic acid 0.5% và Vitamin E. Ferulic acid là một trong những thành phần chống oxy hóa nổi bật nhất, có khả năng sửa chữa tổn thương DNA, thúc đẩy quá trình phục hồi và chữa lành tổn thương của da, giảm kích ứng, tương tự, Vitamin E giúp dưỡng ẩm, phục hồi da toàn diện, giảm tác hại của các gốc tự do gây lão hoá sớm. Đồng thời còn hỗ trợ giảm viêm, cải thiện rõ rệt dấu hiệu lão hoá và tăng sức đề kháng cho làn da.

Kem chống nắng All day shield rất phù hợp cho làn da nhạy cảm, da sau xâm lấn, sau peel hay làn da đang treatment mạnh nhờ kết cấu mỏng nhẹ, dễ tán, thấm nhanh và để lại lớp finish rất đẹp và màng ẩm mượt căng bóng trên da.

Ekseption White-up + Peptide Peel giảm sạm nám, trắng sáng da

Ekseption White-up + Peptide Peel là giải pháp peel thế hệ mới để tập trung cải thiện lão hóa, sắc tố và hỗ trợ điều trị thâm đỏ. Sản phẩm tổng hợp từ AHA, BHA, PHA cùng Peptide và Tranexamic Acid giúp da thanh tẩy các sắc tố sạm màu, nám mang đến cho bạn làn da trắng sáng, rạng rỡ.

Với nồng độ: 30% acid, pH = 2.25, lý tưởng để peel da hiệu quả cao. Phức hợp những hoạt chất peel hóa học hàng đầu hiện nay bao gồm:

• Phytic acid 4%: Tẩy tế bào chết, dưỡng ẩm và giảm nếp nhăn.
• Mandelic acid 6%: giảm mụn viêm, làm mờ vết thâm mụn, nếp nhăn nhỏ.
• Gluconolactone 15%: Có tác dụng giữ ẩm, chống oxy hóa, tái tạo bề mặt da nhẹ nhàng, hạn chế mụn.
• Lactobionic acid 1%: Giúp tăng cường chức năng của hàng rào bảo vệ, làm sáng da, dưỡng ẩm, dành cho da nhạy cảm.
• Tranexamic acid 2%: Ức chế hoạt động của Tyrosinase, giảm tổng hợp tế bào melanocyte, giảm sắc tố melanin cho da trắng sáng, mịn màng hơn.
• Whitening peptide: Là một peptide có tác dụng làm trắng, kích thích tăng sinh collagen làm da đàn hồi và săn chắc, sáng khỏe, đều màu hơn.

Peel giúp tái tạo lớp thượng bì nhanh chóng hơn bất kì hoạt chất tẩy tế bào chết nào. Kể cả khi laser nám cũng cần khoảng 4 tuần mới thấy kết quả trên lâm sàng nhưng peel da giúp da rạng rỡ và loại bỏ các mảng sắc tố đi ngay lập tức theo từng đợt điều trị, giúp làm sáng da xỉn màu, làm mềm da, đồng thời chống lão hoá da (do bức xạ UV quá mức) và phục hồi độ pH của da.

Fusion F-Melaclear cấy vi điểm điều trị nám, sắc tố, tàn nhang

Fusion Mesotherapy ra mắt từ năm 2017 tại Tây Ban Nha và đã mở rộng phát triển tại hơn 55 quốc gia trên thế giới. Fusion F-Melaclear là phương thức ứng dụng liệu pháp chuyên sâu (Mesotherapy) giúp điều trị nám vượt trội với thành phần chính là hoạt chất điều trị nám thế hệ mới Tranexamic Acid, đảm bảo các dưỡng chất thẩm thấu sâu trong da, điều trị tận gốc nám tàn nhang, đốm nâu.

Fusion F-Melaclear được điều chế với công thức vàng là sự kết hợp 5 thành phần điều trị thâm, nám, sắc tố vượt trội, mang lại tác động ức chế sắc tố tối ưu và an toàn.

• Tranexamic Acid: Ức chế Plasmin, từ đó gián tiếp ức chế hiện tượng viêm da có liên quan đến gia tăng sắc tố melanin gây sạm nám.
• Glutathione: Chống oxy hóa mạnh mẽ từ bên trong, tham gia các chu trình nội tế bào, sửa chữa tổng hợp ADN, tham gia vào chu trình tế bào, và ức chế tyrosinase làm giảm sắc tố melanin hiệu quả.
• Niacinamide: Hoạt chất đa nhiệm giúp ức chế melanosome giải phóng vào tế bào sừng, chống oxy hóa và tăng cường chức năng hàng rào bảo vệ da, điều tiết bã nhờn, giảm tác hại tia UV.
• 4 Butyl – Resorcinol: Ức chế trực tiếp các hoạt động của Tyrosinase và protein liên quan đến tyrosinase, mang khả năng ức chế gốc nám từ trước khi hình thành.
• Arbutin: Dẫn xuất tự nhiên của Hydroquinone, có nguồn gốc từ thực vật (lúa mì, lê, việt quất, nam việt quất, quả dâu gấu) có tác dụng ức chế trực tiếp men Tyrosinase, ngăn hình thành melanin mới.

Fusion F-Melaclear giúp điều trị chuyên sâu cho da đốm nâu và sắc tố thông qua việc giảm hoạt động của Melanocyte Tyrosinase, từ đó làm mờ vết thâm, giảm đốm nâu, sạm và tăng cường độ sáng cho da. Đặc biệt, Fusion F-Melaclear còn giúp kích thích đổi mới tế bào, trung hòa gốc tự do và cải thiện làn da, duy trì sự trẻ trung.

Fusion F-HA

F-HA là phương pháp điều trị tối ưu cho nám trên nền da khô, mất nước, kém săn chắc và lão hóa. Sản phẩm giúp cung cấp độ ẩm cần thiết cho da, kích thích tổng hợp collagen, tăng độ đàn hồi và giải quyết các vấn đề cấu trúc da như nếp nhăn, chùng nhão nhờ 1.5% HA phân tử lớn (2.3 M Dalton).

Kết hợp meso F-HA với các phương pháp điều trị bằng công nghệ cao như Laser, Peel,… để tăng hiệu quả điều trị, đồng thời hạn chế tăng sắc tố sau viêm và tái phát nám.

TỔNG KẾT

Nám chân sâu cần nhiều thời gian và đa trị liệu kết hợp cả những liệu pháp xâm lấn công nghệ cao và những hoạt chất làm trắng tiên tiến. Laser khi điều trị nám chân sâu là điều bắt buộc để có thể phá hủy melanin nằm dưới lớp bì, tuy nhiên, liệu pháp này có rất nhiều rủi ro về việc giảm sắc tố và tăng sắc tố ngược. Vậy nên cần thiết phải điều trị cục bộ bằng Mesotherapy, lột da hóa học và kết hợp bôi thoa các hoạt chất ức chế melanin tăng sinh trở lại.

Điều quan trọng nhất là chống nắng đầy đủ, vì đây là yếu tố bệnh sinh lớn nhất gây nám da đặc biệt là yếu tố thúc đẩy hình thành nám chân sâu. Hơn hết, cần tuân thủ phác đồ cũng như theo liệu trình đến tận cùng để tránh nám chân sâu tái phát hoặc gây nám kháng trị sau này.

* Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm. Thông tin kết hợp này hiện vẫn chưa có nghiên cứu và báo cáo lâm sàng mà chỉ là đúc kết từ kinh nghiệm ứng dụng thực tiễn trên thị trường. Vui lòng cân nhắc và chịu trách nhiệm trước khi đưa vào ứng dụng.

Nguồn tham khảo:
[1] Goldsmith LA, Katz SI, Gilchrest BA, Paller AS, Leffell DJ, Wolff K et al (2012) Fitzpatrick's dermatology in general medicine. McGraw-Hill Professional, New York
[2] Lee MH, Noh TK, Lee JH, Roh MR, Im Na J, Jung EC et al (2016) Clinicoepidemiological features of melasma in Korean patients at five university hospitals: a cross-sectional multicenter study. Korean J Dermatol 54(7):532–537
[3] Kar HK, Gupta L, Chauhan A (2012) A comparative study on efficacy of high and low fluence Q-switched Nd: YAG laser and glycolic acid peel in melasma. Indian J Dermatol Venereol Leprol 78(2): 165–171
[4] Jo HY, Kim CK, Suh IB, Ryu SW, Ha KS, Kwon YG, et al. Co-localization of inducible
nitric oxide synthase and phosphorylated Akt in the lesional skins of patients with melasma. J
Dermatol. 2009;36(1):10-6.
[5] Kang HY, Hwang JS, Lee JY, Ahn JH, Kim JY, Lee ES, et al. The dermal stem cell factor and c-kit are overexpressed in melasma. Br J Dermatol. 2006;154(6):1094-9
[6] Kang HY, Suzuki I, Lee DJ, Ha J, Reiniche P, Aubert J, et al. Transcriptional profiling shows altered expression of wnt pathway- and lipid metabolism-related genes as well as melanogenesis-related genes in melasma. J Invest Dermatol. 2011;131(8):1692-700.
[7] Tamega Ade A, Miot LD, Bonfietti C, Gige TC, Marques ME, Miot HA. Clinical patterns and epidemiological characteristics of facial melasma in Brazilian women. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2013;27(2):151-6.
[8] Ortonne JP, Arellano I, Berneburg M, Cestari T, Chan H, Grimes P, et al. A global survey of the role of ultraviolet radiation and hormonal influences in the development of melasma. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2009;23(11):1254-62.
[9] Goldsmith LA, Katz SI, Gilchrest BA, Paller AS, Leffell DJ, Wolff K et al (2012) Fitzpatrick’s dermatology in general McGraw-Hill Professional, New York
[10] Wattanakrai P, Mornchan R, Eimpunth S (2010) Low-fluence Q-switched neodymium-doped yttrium aluminum garnet (1,064 nm) laser for the treatment of facial melasma in Asians. Dermatol Surg 36(1): 76–87
[11] Khalili M, Amiri R, Iranmanesh B, Zartab H, Aflatoonian M. Safety and efficacy of mesotherapy in the treatment of melasma: a review article. J Cosmet Dermatol.
2022;21(1):118–29.
[12] Lee KC, Wambier CG, Soon SL, Sterling JB, Landau M, Rullan P, et al. Basic chemical peeling: superficial and medium-depth peels. J Am Acad Dermatol. 2019;81(2):313–24.