Trong điều trị nám, thành phần vàng phải được nhắc đến chính là Hydroquinone (HQ). Nó giúp mang lại hiệu quả rất nhanh chỉ trong một thời gian ngắn. Tuy nhiên, đâu mới là cách sử dụng đúng đắn? Những tác dụng phụ nguy hiểm của HQ có thể gây ra là gì? Như vậy, có giải pháp nào có thể “thay thế” HQ mà đảm bảo HIỆU QUẢ – AN TOÀN – BỀN VỮNG hay không? Cùng nhau làm rõ ràng hơn về vấn đề này nhé!

I/ HYDROQUINONE – HOẠT CHẤT KINH ĐIỂN TRONG ĐIỀU TRỊ NÁM 

1. Thông tin cơ bản về Hydroquinone

Hydroquinone (HQ) là một trong những hoạt chất được xem là thuốc và được sử dụng để làm trắng da, điều trị nám. Nó được ứng dụng sử dụng trong các loại mỹ phẩm hoặc thuốc điều trị. Trong các sản phẩm mỹ phẩm nồng độ của HQ thường dưới 4%.

Cơ chế điều trị nám của HQ được biết đến là ức chế melanin hình thành trên bề mặt da, nhưng không tác động đến trung bì và hạ bì. HQ ức chế phục hồi enzyme tyrosinase, một loại enzyme tham gia vào quá trình chuyển đổi L3,4-diphenylalanine thành sắc tố melanin của da. 

Hydroquinone còn có khả năng ức chế sự phân bố của melanosome, điều này có thể hạn chế sự hấp thụ sắc tố giữa các tế bào sừng

2. Hiểu sâu hơn về sự tương tác giữa HQ và melanosome

• Quá trình hình hình thành sắc tố (melanogenesis)

Quá trình tạo ra sắc tố trên da gây ra các tình trạng nám, tàn nhang, thâm,… đều có liên quan mật thiết đến tế bào melanocyte, hắc tố melanin và “người vận chuyển” melanin đến các tế bào sừng (keratinocytes) là melanosome. 

Trong lớp biểu bì, tế bào hắc tố (melanocyte) đóng vai trò quan trọng trong việc tạo sắc tố da. Chúng sản xuất melanin – một loại sắc tố giúp quyết định màu da – bên trong các bào quan đặc biệt gọi là melanosome. Sau đó, melanin được vận chuyển qua các sợi nhánh của tế bào hắc tố đến tế bào sừng (keratinocyte).

Quá trình này không chỉ giúp tạo màu cho da mà còn bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV, ngăn ngừa tổn thương do bức xạ ion hóa. Ngoài việc tiếp xúc trực tiếp, tế bào hắc tố và tế bào sừng còn giao tiếp với nhau thông qua các túi ngoại bào (EV – Extracellular Vesicles), giúp điều chỉnh sự phân bố melanin một cách hiệu quả.

• Sự tương tác giữa Hydroquinone và melanogenesis

Hydroquinone (HQ) từ lâu đã được biết đến như một hoạt chất hiệu quả trong điều trị nám và làm sáng da. Tuy nhiên, cơ chế chính đằng sau tác dụng làm trắng da này đến từ khả năng ức chế melanosome – bào quan sản xuất sắc tố melanin bên trong tế bào hắc tố (melanocyte).

Các nghiên cứu mô hóa học (phản ứng DOPA) và kính hiển vi điện tử đã chỉ ra rằng Hydroquinone ảnh hưởng mạnh đến hệ thống tế bào hắc tố. Khi bôi hoặc tiêm dưới da Hydroquinone ở chuột lang đen [2], quá trình mất sắc tố xảy ra thông qua những cơ chế sau:

• Giảm sự hình thành melanosome: Hydroquinone làm chậm quá trình sản xuất melanin, dẫn đến sự thiếu hụt sắc tố cần thiết để bảo vệ da.
• Thay đổi cấu trúc bên trong melanosome: Cấu trúc bị biến đổi làm mất khả năng tổng hợp và vận chuyển melanin hiệu quả.
• Tăng sự thoái hóa melanosome: Hydroquinone kích thích quá trình phân hủy melanosome, làm giảm tổng lượng sắc tố trong tế bào da.
• Phá hủy bào quan màng trong tế bào hắc tố: Hydroquinone không chỉ tác động lên melanosome mà còn làm tổn thương màng tế bào, dẫn đến hoại tử tế bào hắc tố, làm mất sắc tố da một cách toàn diện.

Quá trình này khiến làn da mất sắc tố rõ rệt, dẫn đến tình trạng da sáng hơn. 

3. Những thông tin khác về tác dụng của Hydroquinone

Hydroquinone có thể được sử dụng độc lập hoặc kết hợp với một số hoạt chất khác để điều trị những tình trên da một cách hiệu quả như là:

• Nám da
• Tăng sắc tố sau viêm do mụn trứng cá
• Tàn nhang và đốm nâu

Tại một số phòng khám da liễu, HQ còn được sử dụng như một phương pháp trước điều trị bằng Laser Fractional và peel da. Để giúp hạn chế tình trạng tăng sắc tố sau điều trị.

Trong bệnh nám da, 70% người bệnh nhận thấy tình trạng mất hoặc giảm sắc tố khi sử dụng hydroquinone hai lần mỗi ngày trong ba tháng. Sự cải thiện này có thể được duy trì ở 50% số người sử dụng hai lần mỗi tuần.

II/ HƯỚNG DẪN DÙNG HYDROQUINONE ĐÚNG CÁCH 

1. Liều lượng và thời gian sử dụng

Các sản phẩm có chứa HQ để bôi thoa tại nhà thường có nồng độ từ 1-5%. Cách sử dụng HQ là chỉ bôi lên những vùng da bị tăng sắc tố, bôi mỗi ngày 2 lần, trong 3 tháng. Sau 3 tháng, có thể duy trì bôi 2 lần/ tuần trong vòng 3 tháng. 

Sau khoảng thời gian này, nếu không có kết quả thì nên ngừng sử dụng HQ. Sau đó, nên kiểm tra lại nguyên nhân làm tăng sắc tố bắt nguồn từ đâu.

Trong những lần đầu tiên mới sử dụng HQ, nên:

• Thực hiện bôi trên một vùng da nhỏ, có đường kính khoảng 1 cm (vùng da dưới cánh tay, vùng da cổ,…). Nếu không xuất hiện kích ứng, mẩn đỏ trong vòng 24 giờ, có thể thực hiện bôi lên mặt với vùng da có sắc tố, nám, tàn nhang.
• Thời gian đầu, nên bôi một lớp mỏng mỗi ngày nếu không có kích ứng sau 1 tuần. Có thể tăng tần suất lên 2 lần mỗi ngày.
• Không bôi gần mắt và miệng.
• Không sử dụng chung với bất kỳ loại thuốc bôi ngoài da nào khác, nếu không có sự hướng dẫn cụ thể từ các chuyên da hay bác sĩ, đặc biệt là benzoyl peroxide.
• Chờ sau 10 phút rồi mới tiếp tục sử dụng kem chống nắng hay các loại mỹ phẩm khác.
• Nên ngưng sử dụng HQ ngay nếu có các triệu chứng như đỏ da, bong tróc, ngứa.

2. Hydroquinone nên kết hợp với hoạt chất nào?

HQ có thể được kết hợp với những hoạt chất chăm sóc da khác nhau. Tuy nhiên, để tăng hiệu quả điều trị nám da, tàn nhang và tăng sắc tố. Thì HQ thường được kết hợp với tretinoin và có sự hướng dẫn sử dụng từ các chuyên gia hoặc bác sĩ. Với một số trường hợp kích ứng, có thể được kê thêm corticosteroid tại chỗ để làm dịu. 

Sự kết hợp giữa HQ và Tretinoin không chỉ mang lại hiệu quả cao trong việc điều trị nám da, sắc tố và tàn nhang. Mà một số bệnh lý khác như mụn trứng cá, chàm và vảy nến cũng được cải thiện. Và thời gian sử dụng kết hợp HQ và Tretinoin là không quá 3 tháng. 

Trong thời gian sử dụng kết hợp HQ và Tretinoin thì cả 2 chỉ nên được bôi mỗi ngày 1 lần vào buổi tối. Vì tretinoin nhạy cảm với ánh sáng và có thể làm da tăng sắc tố nếu bôi vào buổi sáng. Và trong thời gian sử dụng kết hợp, phải luôn sử dụng kem chống nắng vào mỗi buổi sáng, kể cả khi thời tiết không có nắng hoặc trời mưa.

III/ NHỮNG RỦI RO KHI DÙNG HYDROQUINONE & CÁCH XỬ LÝ

1. Những rủi ro khi dùng Hydroquinone 

Mặc dù, việc sử dụng Hydroquinone mang lại nhiều hiệu quả về điều trị nám da, tàn nhang và tăng sắc tố. Nhưng việc sử dụng HQ cần phải được có sự giám sát và hướng dẫn của các bác sĩ, vì nếu sử dụng không đúng cách có thể gây ra các tác dụng phụ như:

• Bỏng rát nghiêm trọng, ngứa, đóng vảy hoặc sưng đau ở vùng da được điều trị
• Sự đổi màu bất thường của làn da
• Mất sắc tố, da mỏng hơn có thể thấy được mao mạch
• Da không đều màu và loang lổ.

Khi xuất hiện các tác dụng phụ này, cần phải báo ngay cho bác sĩ đang thực hiện điều trị để được xử lý một cách tốt nhất

Ngày nay, đã có ghi nhận việc cấm hoặc hạn chế sử dụng HQ ở một số quốc gia bao gồm:

• Châu Âu: cấm sử dụng Hydroquinone trong các công thức của mỹ phẩm
• Úc: cấm sử dụng Hydroquinone vì các lo ngại liên quan đến sức khoẻ.
• Nhật Bản: tương tự cũng cấm sử dụng HQ trong các công thức mỹ phẩm vì sự lo ngại gây hại cho da.
• Mỹ: Trước đây, các sản phẩm chứa hydroquinone nồng độ 2% được bán không cần kê đơn. Tuy nhiên, từ tháng 9 năm 2020, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã xếp hydroquinone vào nhóm thuốc kê đơn, yêu cầu có sự giám sát của bác sĩ khi sử dụng.

Đối với việc sử dụng Hydroquinone ở Việt Nam hiện nay cũng cấm sử dụng trong các công thức của mỹ phẩm. Vì đây là thành phần của thuốc, nên cần được giám sát sử dụng của các cơ sở y tế có giấy phép.

Ở phần I có đề cập về cơ chế của Hydroquinone ức chế melanosome, thực chất nó là một cơ chế gây độc tế bào của Hydroquinone. Nếu việc sử dụng HQ trở nên lạm dụng, thì dẫn đến mất sắc tố vĩnh viễn và các tác dụng phụ nghiêm trọng khác do HQ gây ra. Mất sắc tố cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến ung thư da, vì lúc này melanin không còn khả năng giúp bảo vệ da khỏi các tác hại của tia UV. Vì vậy, UV có thể đi xuyên qua da và tạo ra các đột biến DNA. Nên có thể nói Hydroquinone là nguyên nhân gián tiếp gây ra ung thư da.

Chú thích: tác dụng phụ mất sắc tố do Hydroquinone (Nguồn: Beauty Harbour)

2. Cách xử lý rủi ro do HQ 

Với một số tác dụng phụ nghiêm trọng xuất hiện trên da, phải ngay lập tức ngưng sử dụng HQ và báo ngay cho bác sĩ đang thực hiện điều trị để có cách xử lý tốt nhất.

Đối với một số kích ứng ở mức trung bình như châm chích kéo dài, nổi mẩn đỏ thì nên rửa lại mặt với nước sạch và đồng thời thông báo với bác sĩ điều trị để được khắc phục hoặc thay đổi phác đồ điều trị phù hợp hơn.

IV/ HẠ LIỀU HYDROQUINONE ĐÚNG CÁCH 

Trong điều trị nám, Hydroquinone được xem là sự lựa chọn hàng đầu và mang lại hiệu quả cao. Tuy nhiên, cũng cần thận trọng và cách sử dụng phù hợp để tránh các tác dụng phụ không mong muốn của HQ mang lại. Dưới đây là gợi ý cách hạ liều HQ an toàn có thể tham khảo qua.

1. Giai đoạn tấn công – sử dụng HQ liều cao

Hydroquinone được khuyến nghị sử dụng dưới dạng kem với nồng độ từ 2–5%, trong đó 4% là mức tối ưu. Hoạt chất này có thể được áp dụng lên vùng da tăng sắc tố từ 1–2 lần mỗi ngày và cần duy trì trong khoảng 2–6 tháng để đạt hiệu quả điều trị tốt nhất.

Để đạt kết quả tối ưu, mỗi lần sử dụng, người bệnh nên thoa khoảng 1,5 gam Hydroquinone lên vùng da cần điều trị (tương đương với chiều dài khoảng 1 inch kem đánh răng) và bôi nhẹ nhàng để kem thẩm thấu hoàn toàn vào da.

Ở nghiên cứu [2], cho thấy kết quả điều trị nám da khởi phát sớm, chỉ trong vòng 4 tuần với liều HQ là 4%. 

Trước khi sử dụng hydroquinone 4% [2]	Sau 4 tuần sử dụng Hydroquinone 4% [2]

Việc sử dụng Hydroquinone trên vùng da chiếm khoảng 1–5% bề mặt cơ thể được coi là bình thường. Hiệu quả điều trị thường có thể thấy sau 4–6 tuần, nhưng trong một số trường hợp, quá trình này có thể kéo dài đến 6 tháng. Do đó, để đạt kết quả tốt nhất, người dùng nên theo dõi tại cơ sở y tế hoặc tham khảo ý kiến bác sĩ.

2. Giai đoạn giãn liều – kết hợp sử dụng Cysteamine và Tranexamic Acid

Do Hydroquinone có tính gây độc tế bào và không thể sử dụng lâu dài, nên sau giai đoạn tấn công, cần giảm tần suất dùng và luân phiên với các thành phần không chứa Hydroquinone. Điều này giúp hạn chế tác dụng không mong muốn và tối ưu hóa hiệu quả điều trị.

Trong giai đoạn này, việc có một hoạt chất thay thế có thể điều trị nám hiệu quả nhưng không gây độc tế bào thì Cysteamine là một lựa chọn an toàn và phù hợp. Cysteamine là một hoạt chất mạnh mẽ trong điều trị nám và tăng sắc tố nhờ khả năng ức chế melanin hiệu quả. Đặc biệt, tính chống oxy hóa vượt trội của Cysteamine giúp bảo vệ da khỏi tác nhân gây lão hóa, đồng thời an toàn cho cả nền da mỏng yếu, giãn mạch khi được ứng dụng công nghệ bọc Nano giảm kích ứng.

Trong điều trị nâng cao, Hydroquinone đóng vai trò quan trọng trong việc tác động vào giai đoạn nghiêm trọng nhất của nám. Khi nám ở mức độ nhẹ đến trung bình, việc giảm liều Hydroquinone và kết hợp Cysteamine với Tranexamic Acid giúp cải thiện tình trạng nám hiệu quả mà không gây độc tế bào, từ đó giảm thiểu nguy cơ tác dụng phụ trong quá trình điều trị.

• Cysteamine và Tranexamic Acid đều có khả năng ức chế quá trình sản xuất melanin trong da nhưng thông qua các cơ chế khác nhau. Khi kết hợp, chúng tạo ra hiệu ứng bổ trợ, tác động lên nhiều con đường hình thành sắc tố, giúp giảm nám toàn diện và mang lại hiệu quả cao hơn.
• Đặc biệt, Tranexamic Acid có tác dụng giảm viêm bằng cách ức chế hoạt động của plasmin và giảm số lượng tế bào mast, từ đó điều trị hiệu quả tình trạng nám trên nền da giãn mạch. 

Quan trọng hơn, cả hai hoạt chất này không gây tổn hại tế bào sừng, đảm bảo duy trì sức khỏe của lớp thượng bì—một tiêu chí quan trọng trong điều trị nám lâu dài.

Case lâm sàng sau 12 tháng điều trị tăng sắc tố sau HQ với kem bôi chứa Cysteamine NanoMD CYNTRA của ThS.DS Thu Hương

Tuy nhiên, Cysteamine có thể gây kích ứng da ở một số trường hợp. Vì vậy, nên ưu tiên sử dụng các sản phẩm chứa Cysteamine được ứng dụng công nghệ tiên tiến, đặc biệt là công nghệ bọc, nhằm kiểm soát và giảm thiểu tối đa nguy cơ kích ứng trong quá trình điều trị.

3. Giai đoạn duy trì sau điều trị

Cysteamine đơn lẻ phù hợp với các trường hợp tăng sắc tố, nám mức độ nhẹ đến trung bình và giúp duy trì hiệu quả sau điều trị. Do nám có tính chất mãn tính, việc kiểm soát và ức chế sắc tố sau điều trị còn quan trọng hơn cả giai đoạn tấn công ban đầu.

Do đó đây cũng là hoạt chất tiềm năng thay thế HQ trong điều trị các vấn đề sắc tố hiệu quả, an toàn dùng lâu dài ngăn tái phát

V/ CYNTRA – GIẢI PHÁP AN TOÀN THAY THẾ HYDROQUINONE 

Nám da là một trong những tình trạng mãn tính và có khả năng tái phát cao nếu không có một phác đồ điều trị phù hợp. Đặc biệt, Hydroquinone là một hoạt chất hiệu quả cao trong điềut trị nám da, nhưng đi kèm với nó là các rủi ro nguy hiểm và không được sử dụng duy trì như mỹ phẩm chăm sóc da hàng ngày. Như vậy, NanoMD Cyntra là một giải pháp hội tụ đủ các khả năng “tầm cỡ” Hydroquinone nhưng không gây ra các tác dụng phụ nguy hiểm như Hydroquinone. NanoMD Cyntra được xem là giải pháp hoàn hảo cho quá trình điều trị nám với tiêu chí HIỆU QUẢ – AN TOÀN – BỀN VỮNG. 

Thành phần nổi bật:

• 8% Cysteamine nano:

• Cysteamine là hoạt chất sinh học được tổng hợp nội sinh từ tế bào của cơ thể người, mang đến hiệu quả cải thiện nám cao mà không gây độc tế bào.
• Tác động đến nhiều con đường hình nám da: Ức chế enzyme Tyrosinase và Peroxydase, Tăng Glutathione nội bào, Tạo phản ứng chelat với ion đồng và sắt, Ức chế quá trình Polyme hóa của Indole.

• 3% Tranexamic Acid nano:

• Cải thiện tăng sắc tố do giãn mạch đồng thời chống lão hoá và cải thiện cấu trúc
• Điều trị giãn mạch song hành với nám
• Tác động đến các con đường hình thành sắc tố quan trọng trong nám da: Ức chế Plasmin, Ức chế Tyrosinase và Giảm số lượng tế bào Mast

Với công thức chứa nồng độ Cysteamine cao và Tranexamic Acid được ứng dụng công nghệ bọc giúp NanoMD Cyntra có tác dụng tốt lên các tế bào sản sinh melanin hình thành nám da. Công thức lành tính nên có thể được dùng để duy trì kết quả điều trị nám lâu dài một cách an toàn. Đặc biệt, Tranexamic Acid giúp điều trị tình trạng da giãn mạch, da mỏng đỏ và da sau khi điều trị nám bằng các hoạt chất tẩy trắng mạnh.

Ngoài ra, NanoMD là một thương hiệu tiên phong ứng dụng công nghệ bọc Nano – được xem là “chìa khóa” giải quyết khả năng thẩm thấu của hoạt chất. Với màng bọc nano giúp cho hoạt chất được đảm bảo về tính ổn định và đưa hoạt chất đến đúng mục tiêu để phát huy khả năng điều trị mạnh mẽ mà không gây kích ứng cho làn da. Với kích thước nano giúp hoạt chất dễ len lỏi và thẩm thấu qua lớp biểu bì tốt hơn, và được chứng minh không làm thay đổi cân bằng nội tiết và hoạt chất được phân phối chính xác hơn so với kích thước thông thường.

Không chỉ giới hạn trong việc điều trị nám da (nám thượng bì, trung bì, hỗn hợp), Cyntra với công thức 8% Cysteamine + 3% Tranexamic Acid còn được chỉ định rộng rãi cho nhiều vấn đề tăng sắc tố khác. Sản phẩm mang lại hiệu quả vượt trội trong điều trị tăng sắc tố sau viêm (sau mụn, sau laser, peel, lăn kim…), tàn nhang, đồi mồi, cũng như các bệnh lý sắc tố như bớt Hori, Ota, dát café sữa. Ngoài ra, Cyntra còn hỗ trợ giảm giãn mao mạch, làm đều màu da ngay cả ở những vùng nhạy cảm như mắt, môi, body.

NanoMD Cyntra chính thức được công nhận trên Journal of Drugs in Dermatology (JDD) – một trong những tạp chí da liễu uy tín hàng đầu thế giới!  Báo cáo khoa học quốc tế đã chứng minh hiệu quả – an toàn – mức độ hài lòng cao của Cyntra trong điều trị nám và tăng sắc tố, khẳng định vị thế thương hiệu với nền tảng nghiên cứu vững chắc.

Link báo cáo: https://jddonline.com/…/efficacy-safety-satisfaction…

Cyntra tác động toàn diện đến các cơ chế hình thành nám, đảm bảo hiệu quả tối ưu, an toàn lâu dài và không gây kích ứng. Báo cáo trên JDD cũng kết luận: Cyntra cải thiện đáng kể điểm số mMASI và nhận được sự hài lòng cao từ bệnh nhân, trở thành giải pháp đột phá trong khoa học tái cấu trúc & sắc tố da.

Chú thích: Làn da của một phụ nữ thuộc loại Fitzpatrick 2 bị nám trước khi điều trị (hình bên trái) và sau 60 ngày điều trị bằng kem trị nám Cyntra.

Chú thích: Làn da của một phụ nữ thuộc loại Fitzpatrick 4 bị nám trước khi điều trị (hình bên trái) và sau 90 ngày điều trị bằng kem trị nám Cyntra.

Chú thích: Làn da của một phụ nữ thuộc loại Fitzpatrick 4 bị nám trước khi điều trị (hình bên trái) và sau 90 ngày điều trị bằng kem trị nám Cyntra.

Một sản phẩm được chứng minh lâm sàng, góp mặt trong hàng ngàn phác đồ điều trị – Cyntra chính là lựa chọn lý tưởng cho các chuyên gia và khách hàng mong muốn hiệu quả bền vững!

Tài liệu tham khảo:

[1] Jimbow, K., Obata, H., Pathak, M. A., & Fitzpatrick, T. B. (1974). Mechanism of depigmentation by hydroquinone. Journal of Investigative Dermatology, 62(4), 436-449.

[2] Monteiro, R. C., Kishore, B. N., Bhat, R. M., Sukumar, D., Martis, J., & Ganesh, H. K. (2013). A Comparative Study of the Efficacy of 4% Hydroquinone vs 0.75% Kojic Acid Cream in the Treatment of Facial Melasma. Indian journal of dermatology, 58(2), 157.